Dojrzewanie akwarium morskiego to złożony i długotrwały proces biologiczno-chemiczny, który jest niezbędny do tego, by zbiornik funkcjonował prawidłowo i abyśmy mogli bezpiecznie zasiedlić go zwierzętami. 

Proces dojrzewania akwarium 

Najbardziej wprawieni akwaryści morscy, opierający się na swoim długoletnim doświadczeniu z akwarystyką morską twierdzą, iż osiągnięcie naprawdę dojrzałego stadium akwarium i prawidłowego funkcjonowania systemu morskiego trwa 8 miesięcy. Akwarium jest gotowe do zasiedlenia w kilka-kilkanascie tygodni, ale jest w pełni dojrzałe dopiero po około 8 miesiącach.

Proces dojrzewania jest związany z osiedleniem się bakterii niezbędnych do efektywnego funkcjonowania podwodnego morskiego ekosystemu. Pierwsze tygodnie, a nawet miesiące to okres kształtowania się kolonii tzw. bakterii nitryfikacyjnych, które odpowiadają za przekształcani szkodliwych dla zwierząt związków w nieszkodliwe. Gdyby nie wspomniane wyżej bakterie, w zbiorniku pojawiłby się silnie szkodliwy amoniak, czyli trucizna dla zwierząt.

Skała jako podstawowy budulec rafy

W każdym zbiorniku morskim kluczową rolę w filtracji wody odgrywa skała, która z czasem jest zasiedlana przez niezliczone bakterie oraz mikroorganizmy. Najlepszym, choć bardzo drogim i trudno dostępnym rozwiązaniem jest obsadzenie akwarium żywą skałą, która, jak wskazuje nazwa, w pewnym stopniu żyje i w momencie jak ją umieszczamy w akwarium ma już na sobie bakterie i mikroorganizmy. 

Jeśli budujemy zbiornik przy użyciu innych rodzajów skał, dojrzewanie będzie dłuższe, a my musimy zwrócić szczególną uwagę na odpowiednie zestawy bakterii nitryfikacyjnych, które należy systematycznie dozować. Warto dodać, że w przypadku żywej skały, że tutaj również, należy zastosować preparaty z bakteriami.

Dlaczego to tak długi proces

Wszystkie fazy procesu dojrzewania akwarium mają niebagatelne znaczenie. W każdym zbiorniku morskim żelazną zasadą jest stabilność parametrów i procesów w nim zachodzących. Morza i oceany zajmują 71% powierzchni Ziemi. Są to niewyobrażalnie wielkie zasoby wody morskiej, które dzięki swemu ogromowi zachowują stałe wskaźniki fizykochemiczne. Nie licząc negatywnego wpływu działalności człowieka, w oceanach właściwie nic się nie zmienia, a ewentualne fluktuacje zachodzą niezwykle powoli i są rozciągnięte w czasie (dziesiątki tysięcy lat lub dłużej). 

Odnosząc wielkość akwarium do objętości morskich wód świata, uświadomimy sobie, jak problematyczne i czasochłonne jest wytworzenie prawidłowego i stabilnego ekosystemu, który zapewni odpowiednie warunki życia naszym słonowodnym towarzyszom. Na końcu utworzony ekosystem i tak nigdy nie będzie tak złożony, jak w oceanie. Warto sobie z tego zdać sprawę i nie przyspieszać działań matki natury. Są sposoby na szybki start akwarium morskiego, ale akwarystyka morska uczy cierpliwości i warto wszystko robić krok po kroku. Tam gdzie możesz coś przyspieszyć, warto to zrobić, ale prawdziwym kluczem do sukcesu jest cierpliwość. 

Przebieg dojrzewania akwarium

Najpierw pojawiają się najbardziej prymitywne, ale jakże wartościowe formy życia, czyli bakterie oraz okrzemki czy glony. Pierwszy etap dojrzewania jest burzliwy, parametry są mocno niestabilne. 

Kiedy parametry już się unormują, następuje możliwość obsadzenia zbiornika mniej wrażliwymi zwierzętami, czyli miękkimi koralowcami lub niektórymi LPS-ami, a także rybami, np. garbikami czy błazenkami. Niedoświadczony akwarysta nie zaryzykuje w tym okresie obsady twardymi koralowcami typu SPS.

Gdybyśmy chcieli streścić w kilku zdaniach, czym jest proces dojrzewania, zasadnym będzie napisanie, iż jest to proces, którego celem jest stworzenie wydajnego samoistnego systemu filtracji biologicznej. W naturze zachodzą odwieczne cykle narodzin i umierania. Każdy obumarły element natury organicznej musi zostać skutecznie rozłożony do substancji prostych, które nie zagrożą innym żywym organizmom. Chodzi o samooczyszczanie się wody.

Patrząc z innego punktu widzenia, dojrzały zbiornik to taki, w którym występuje równowaga między pokarmem a możliwościami jego konsumowania. Każdy z mieszkańców akwarium coś konsumuje i coś z siebie wydala. Każde kolejne organizmy w łańcuchu odgrywają służebną rolę wobec poprzednich. Kiedy występuje nadmiar substancji odżywczych, powoduje to nagły wzrost populacji niepożądanych najprostszych organizmów. Może to doprowadzić to do wykwitu bakterii czy pojawienia się cyjanobakterii i dinoflagellata, które w dużych ilościach są szkodliwe.

Proces dojrzewania jest związany z cyklem azotowym. Jest to bardzo ważny proces zachodzący w każdym prawidłowo funkcjonującym zbiorniku wodnym. Cykl jest ciągły, zaś proces dojrzewania ma swój koniec. Kiedy w końcu cały cykl azotowy się domknie, można założyć, że akwarium jest dojrzałe. Wskaźniki chemiczne będą w końcu stabilne w porównaniu do ich ciągłych wahań i burzliwych zmian z początku procesu dojrzewania. NH3 (amoniak) i NO2 (azotyny) powinny być w zasadzie zerowe, NO3 (azotany) – na poziomie 0,2-5,0 mg/l. Nie rozpisując się przesadnie o cyklu azotowym, jest to proces, dzięki któremu amoniak, azotyny i azotany nie będą zagrażać życiu w naszym zbiorniku.

Czasami proces dojrzewania przebiega bardzo bujnie, co jest widoczne gołym okiem: ogromne ilości glonów porastają skały, parametry wody są mocno niestabilne. To kolejny moment, w którym akwarysta uczy się cierpliwości najgorsze niedługo powinno minąć. W takiej sytuacji nie powinniśmy wykonywać nerwowych ruchów, które wprowadziły by dodatkową niestabilność (np. zbyt szybkie wpuszczanie zwierząt, podmiany wody) do i tak już czułego i niestabilnego środowiska).

Akwarium dojrzałe (młody zbiornik)

Po minimum kilku tygodniach sytuacja powinna się powoli ustabilizować, wyniki testów wody będą napawać nas optymizmem, woda nabierze przejrzystego kolorytu, liczba niepożądanych glonów będzie się zmniejszać. Oznacza to, że nasz podmorski ekosystem nabrał stabilności, a cykl azotowy został zamknięty. Ilość bakterii nitryfikacyjnych zwiększyła się do odpowiedniego poziomu i dba już o prawidłowy rozkład niepożądanej materii. Powoli możemy zacząć myśleć o zwiększeniu obsady koralowców, być może nawet kusząc się na pierwsze nieco bardziej wymagające korale SPS (opcja dla doświadczonych akwarystów morskich). Wszystkiego jednak dokonujemy z rozwagą i powoli, ponieważ system jako całość nie jest jeszcze na najwyższym stopniu stabilności.