Czym jest CHROM (Cr)?

Chrom (Cr, łac. chromium) w czystej postaci jest srebrzystoszarym metalem z błękitnym połyskiem. Powierzchnia chromu jest najczęściej pokryta warstwą tlenku chromu (utleniona forma chromu) w wyniku reakcji z tlenem zawartym w powietrzu.

Chrom tworzy liczne związki chemiczne, w których występuję na różnych stopniach utlenienia (+II, +III, +VI), przybierając rozmaite kolory. W przyrodzie pierwiastek ten występuje głównie w formie minerałów, takich jak np. chromit (FeCr₂O₄), krokoit (PbCrO₄).

Znaczenie chromu (Cr)  w wodzie morskiej

Chrom jest niezbędnym pierwiastkiem śladowym w wodzie morskiej, ale w wysokich stężeniach jest toksyczny. Ma tendencję do kumulacji w akwarium i wtedy wpływa negatywnie na zdrowie zwierząt morskich.

Stabilną formą chromu rozpuszczonego w natlenionej wodzie morskiej jest chrom na +VI stopniu utlenienia (np. chromian potasu; K₂CrO₄). Oprócz związków, w których chrom jest na +VI stopniu utlenienia, spotykamy związki, w których znajduje się on na +III stopniu utlenienia (siarczan (VI) chromu; Cr₂(SO₄)₃). Sam tlen rozpuszczony w wodzie morskiej utlenia Cr (+III) do Cr (+VI), proces ten jest powolny, a katalizatorem tej reakcji jest tlenek manganu. Chrom  na różnych stopniach utlenienia różni się właściwościami, rzutując na różnicę w zachowaniu biologicznym oraz toksykologicznym.

Optymalny poziom chromu należącego do grupy mikroelementów  w akwarium morskim wynosi 0-0,4 µg/l.  W przypadku tego pierwiastka należy zwracać szczególną uwagę, aby nie przekraczać zalecanych poziomów stężenia.

Rola chromu

Budowa szkieletu

Wyniki badań szkieletów koralowców świadczą o tym, że szkielet wielu koralowców wzbogacony jest o chrom. Utrzymywanie wysokich stężeń chromu prowadzi do nieodwrcanych uszkodzeń szkieletu. 

Procesy  biologiczne (szlaki metaboliczne)

Chrom jest obecny w centrach aktywnych wielu enzymów, jest wykorzystywany przez koralowce do tworzenia enzymów uczestniczących w metabolizmie tłuszczów. 

Zbadano również wpływ wysokiego stężenia chromu na zawartość chlorofilu oraz aktywność enzymów uczestniczących w procesie apoptozy (naturalny proces biologiczny zaprogramowany i podlegający kontroli destrukcji własnych komórek w organizmie wielokomórkowym). Zauważono, iż podwyższona ilość chromu powoduje stres u koralowców i  hamuje enzymy metabolizmu energetycznego oraz zmniejsza ilość chlorofilu.

Zagrożenia związane z  niedoborem oraz nadmiarem chromu  (Cr) w wodzie morskiej

Niski poziom chromu zmniejsza tempo przyrostu koralowców i wyrazistość ich wybarwienia. 

Z kolei wysoki poziom chromu w wodzie morskiej może stać się toksyczny dla zwierząt. To, czy chrom stwarza zagrożenie, zależy w dużej mierze od rodzaju związku chemicznego zawierającego chrom w swojej budowie. Większość związków chromu nie rozpuszcza się w wodzie i dlatego chrom ma tendencję do kumulacji (gromadzenia się)  w postaci cząstek stałych. Rozpuszczalne związki chromu pochodzą z różnych źródeł i stają się niebezpieczne w nadmiarze.

Jak chronić akwarium? 

Należy regularnie kontrolować zawartość chromu i utrzymywać go na właściwym poziomie. Zalecamy abyś utrzymywał chrom na poziomie 0,1- 0,4 μg/L, przy czym optymalna wartość jaką rekomendujemy to 0,2  μg/L. Utrzymywane chromu w wodzie morskiej na właściwym poziomie zapewnia zwierzętom zdrowie oraz  piękne wybarwienie.

Najbardziej dokładną i wiarygodną metodą oznaczenia chromu jest analiza ICP-OES. Technika atomowej spektrometrii emisyjnej ze wzbudzeniem w plazmie indukowanej – ICP-OES (ang. Inductively Coupled Plasma Optical Emission Spectrometry) jest najdokładniejszą metodą analityczną w analizie składu pierwiastkowego  wody morskiej.

Wskaźniki (indykatory) nieprawidłowego poziomu chromu  (Cr) w akwarium morskim

Niedobór:

• Słabe przyrosty szkieletów
• Blade kolory

Nadmiar:

• Wysoki poziom chromu jest toksyczny

Rekomendacje

Aby zapewnić odpowiedni poziom chromu w akwarium powinieneś systematycznie go badać oraz zadbać o jego właściwy poziom. 

W przypadku, gdy poziom chromu jest powyżej 0,4 µg/l, mówimy o przedawkowaniu. Najczęstsze przyczyny przekroczenia zalecanego poziomu chromu:

• sól,
•  zbyt duże dawki podawanych płynów,
• cement,
• elementy plastikowe,
• elementy metalowe w systemach RO,
• wirniki pomp.

Znajdź i wyeliminuj przyczynę problemu oraz obniż wartość tego parametru w wodzie. Wykonaj do 6 podmian. Zalecane jest, aby podczas każdej podmiany wymienić około 15% objętości wody z akwarium, aż do momentu osiągnięcia zalecanej wartości tego parametru. Woda przygotowana do podmiany musi charakteryzować się odpowiednim poziomem zasolenia docelowego. Użyj soli o właściwych parametrach i składzie odpowiednim do przeprowadzenia testu ICP.

W przypadku gdy poziom chromu jest poniżej 0,1 µg/l, zalecamy w celu wyrównania jego poziomu użyć produkty zawierające ten pierwiastek. Aby zapewnić stały poziom chromu w akwarium morskim rekomendujemy systematyczne uzupełnianie tego pierwiastka w zależności od obsady koralowców w Twoim akwarium.