Spis treści
Fosfor jako pierwiastek
Fosfor w przyrodzie pełni funkcje makroelementu, niezbędnego do funkcjonowania komórek. Wchodzi w skład kwasów nukleinowych, fosfolipidów oraz wielu związków przekazujących energię, takich jak ATP (głównego nośnika energii w komórkach). Fosfor jest również niezbędny w procesie fotosyntezy oraz do powstawania nowego życia w każdym ekosystemie.
W akwarium morskim interesować nas będą fosforany. Poziom fosforanów wzrasta z powodu niedojedzonego pokarmu oraz odchodów akwariowych zwierząt.
Innymi źródłami tych związków mogą być również skały, podłoże czy zanieczyszczona sól i chemia do wody. Śmierć organizmów żywych, których w porę nie zauważymy, może powodować podniesienie się omawianego parametru. Fosforany nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla ryb, jednak ich wzrastający poziom może być niebezpieczny dla koralowców.
Cykl fosforanowy
W środowisku naturalnym cykl fosforanowy jest cyklem zamkniętym. Naturalnie w przyrodzie fosfor występuje w skałach i złożach mineralnych. Kiedy skały wietrzeją, pierwiastek ten jest uwalniany w postaci jonów fosforanowych. Fosforany występują w trzech postaciach: ortofosforanu, metafosforanu (lub polifosforanu) i organicznie związanego fosforanu. Fosforany do środowiska dostają się również ze szczątek roślin i zwierząt, wraz z osadami i ściekami niesionymi przez rzeki do mórz i oceanów. W tych postaciach fosfor jest wchłaniany przez mikroorganizmy i fitoplankton, które stanowią element pożywienia innych organizmów.
W akwarystyce morskiej cykl fosforanowy jest cyklem otwartym, co oznacza, że fosfor i jego pochodne (PO43-) są dostarczane głównie z zewnątrz. Najczęstszym jego źródłem są:
- pokarmy
- zanieczyszczone suplementy
- martwa materia organiczna zwierząt (np. zdechła ryba)
- wymywanie ze skał
Ze zbiornika usuwany jest głównie przez:
- konsumpcję na drodze aktywnego transportu enzymatycznego, gdzie stanowi pożywienie dla mikroorganizmów, bakterii i glonów oraz koralowców stając się częścią ich komórek w postaci związków organicznych
- może być też usuwany ręcznie wraz z osadami bakteryjnymi i glonami.
Konsumpcja fosforu przez koralowce
Nieorganiczny fosforan spożywany przez koralowce, gromadzi się w komórkach zooksantelli, gdzie jest włączany do ATP i nukleotydów (podstawowych elementów DNA i RNA), które są następnie w dużej mierze przemieszczane do komórek gospodarza. W komórkach gospodarza fosfor mineralizowany jest do PO4, który jest ponownie konsumowany przez zooksantelle. W tym mechanizmie obieg fosforu jest półzamkniętym cyklem obiegu składników odżywczych u zwierząt symbiotycznych, co zmniejsza utratę składników odżywczych do wody. Nawet w tym przypadku jakaś część fosforanów oraz jonów amonowych jest wydalana do wody. Cykl ten sprawia, że pobieranie fosforu przez koralowce jest niewielkie i są to wartości niełatwe do określenia. W przypadku niskich wartości fosforanów w wodzie, pobór i oddawanie są w stanie równowagi i trudno jest je dokładnie określić.
Jeśli masz ochotę zgłębić wiedzę nt. przepływu związków między zooksantellami a koralowcami, polecam zapoznać się z dedykowanym artykułem.
O autorze
Agata Łobocka
Z wykształcenia jestem biotechnologiem przemysłowym. Fascynuje mnie mikrobiologia i wpływ mikroświata na wszystko, co nas otacza. Zawodowo zajmuję się tworzeniem bazujących na mikroorganizmach produktów, które są bardziej przyjazne dla środowiska, niż klasyczne, popularne preparaty.
Zanim rozpoczęłam swoją przygodę w Reef Factory, szeroko interesowałam się akwarystyką słodkowodną. W świecie akwarystyki morskiej najbardziej zafascynowało mnie, jak ogromną sieć zależności tworzą koralowce ze swoimi symbiotycznymi mikroorganizmami. Te zależności świetnie pokazują, że organizmy potrzebują swoich mikroprzyjaciół, by funkcjonować w zdrowiu, a każdy element tego związku czerpie z niego korzyści.
Prywatnie interesuję się nowymi technologiami, przeciwdziałającymi negatywnemu wpływowi człowieka na środowisko, jak i samorozwojem, kogniwistyką i literaturą popularnonaukową. Wolne chwilę lubię spędzać aktywnie, w otoczeniu pięknej przyrody.
Mam nadzieję, że moje artykuły z działu Biologii pomogą Wam lepiej zrozumieć, jak funkcjonuje życie w akwarium morskim.