Inwazja szkodników jest częstym problemem w naszym hobby. Najczęściej trafiają one do naszych zbiorników jako pasażerowie na gapę, przyczepieni do skały, lub innych na podstawkach szczepek, które wprowadzamy do naszego akwarium.

Dobrym przykładem są ukwiały szkliste (Aiptasia), które nękają akwaria słonowodne, a każda nieostrożna próba ich usunięcia spowoduje narodziny kolejnych ukwiałów. Walka z nimi często przypomina gaszenie pożaru benzyną.

Czym są Aiptasie?

Aiptasia to bezkręgowce o miękkim ciele, które wykazuje zdolność do przechowywania znacznych ilości wody w swoim ciele. Znane są również jako ukwiały szkliste, uważane są za szkodniki w akwarystyce morskiej. Ponieważ Aiptasia to małe stworzenia (mogą dorastać do 5 – 7 cm), mogą być trudne do zauważenia w zbiorniku na początku.

Aiptasia jest w stanie zaspokoić swoje potrzeby energetyczne żerując na zooplanktonie i poprzez fotosyntezę przeprowadzoną przez ich endosymbiotyczne mikroalgi (zooxanthellae). Według badań, ta symbiotyczna relacja może dostarczać do 95% fotosyntetycznie utrwalonego węgla do gospodarza, co może pozwolić niektórym gatunkom Aiptasii przetrwać bez żadnego zewnętrznego pożywienia przez długie okres czasu.

Dlaczego powinieneś usunąć Aiptasię?

Być może zastanawiasz się dlaczego ukwiały szkliste są uważane za szkodniki. Oto dlaczego: pierwszym powodem jest to, że Aiptasia posiada komórki kłujące, a toksyny uwalniane z tych komórek są wystarczająco silne, aby zaszkodzić koralom i rybom w akwarium.

Drugi powód to fakt, że Aiptasia rozmnaża się szybko (płciowo i bezpłciowo), te ukwiały morskie są zdolne do szybkiego rozmnażania się w akwariach rafowych, gdy tylko pojawi się dobre oświetlenie i obfita ilość składników odżywczych, będą one nadmiernie zaludniać twój zbiornik i ostatecznie prześcigną inne gatunki.

Często rozmnażają się przez oderwanie części stopy i w ten sposób tworzy nowego ukwiała. Nawet jedna komórka może wystarczyć do stworzenia nowej Aiptasii. Rozwój nowego polipa może trwać około 2 tygodni. W warunkach laboratoryjnych tylko 1 Aiptasia wyprodukowała do 5000 klonów samej siebie w ciągu roku!

Aby rozpoznać Aiptasię należy obserwować i wypatrywać jasnobrązowego przezroczystego polipa z długimi brązowymi mackami. Wydłużone, zwężające się macki rozciągają się od płytki ustnej połączonej z długą kolumną ciała w dół aż do stopy. Szybko wycofują swoje macki i w razie zagrożenia chowają się w otworach i szczelinach w skałach.

Istnieje wiele metod kontroli obecności Aiptasii w akwarium; obejmują one kontrolę przez naturalnych drapieżników, metody fizyczne i chemiczne.

Radzenie sobie z nią, kiedy widzisz pierwsze oznaki, jest najłatwiejszym punktem, w którym możesz rozwiązać ten problem. Bo jeśli myślisz, że istnieją jakieś łatwe sposoby na usunięcie go z dnia na dzień – jesteś w błędzie. W zależności od poziomu infestacji, może to zająć tygodnie lub nawet miesiące zanim całkowicie pozbędziesz się Aiptasii.

Sposoby radzenia sobie z Aiptasiami

1. Naturalne drapieżniki

Istnieje dość duża liczba drapieżników, które znane są z eliminowania Aiptasii w akwariach z rafą koralową. Należą do nich następujące organizmy:

Chelmon:
Chelmon rostratus Pensetnik dwuoki – pięknie ubarwiona ryba (ma żółto-pomarańczowe pionowe paski z czarną obwódką. Ma fałszywą plamkę oczną z tyłu płetwy grzbietowej, ma ona oszukać drapieżnika. Posiada długi a zarazem wąski pysk, który pozwala mu na polowania w szczelinach i ciężko dostępnych miejscach dla innych ryb.

Uwaga: Problemem jest to, że jest to delikatna ryba dla doświadczonych hodowców. Jest to specjalista pokarmowy i często nie przyjmuje pokarmu mrożonego czy suchego. Nie mamy też gwarancji, że każda ryba będzie zjadała Aptasię.

Acreichthys:
Acreichthys tomentosus (czyli po Polsku, potocznie “Brzydal”) jest podobno jednym z najlepszych zjadaczy Aiptasia. Po prostu pływają wokół i wysysają je. Jednak w wielu przypadkach musimy dać tym rybom trochę czasu zanim zaczną jeść Aiptasię. Innym problemem jest to, że mogą one skubać również koralowce miękkie i LPSy. Lekarstwo może więc okazać się gorsze od choroby.

Krewetki:
Lysmata wurdemanni jest pierwszym wyborem, jeśli chodzi o wybór krewetki zjadającej Aipstasię, ta krewetka jest mała, ma przezroczyste czerwonawe ciało oznaczone czerwonymi poziomymi liniami. Krewetka wundermani jest doskonałym dodatkiem do zbiornika pod względem estetycznym, jest mniej podatna na uszkodzenia ryb, korali i małży.

Krewetka Rhynchocinetes durbanensis również może jeść ukwiały Aiptasia, ale istnieje wiele doniesień, mówiących o jej niskiej skuteczności w walce z Aptasią, za to często słyszy się o tym, że krewetki te gustują w koralowcach.

Niektóre Kraby pustelniki:
Dardanus megistos, lub Dardanus Megistos są popularne w zbiornikach słonowodnych, są mniej znanymi zjadaczami Aiptasii, ale widuje się je jak żerują na jej ukwiałach. Szczególnie młode osobniki, które zjadają po prostu to co jest dostępne w tym Aiptasię.

Niemniej jednak, byłbym bardzo ostrożny z gatunkami Dardanus Megistos, ponieważ rosną one naprawdę duże (do 12 cm i więcej). Kiedy są małe, będą utrzymywać zbiornik naprawdę ładnie i czysto. Jednak gdy już trochę podrosną, ich mięsożerna natura będzie zagrożeniem dla wszystkich mniejszych ryb i bezkręgowców.

Ślimaki Berghia:

Berghia stephanieae zjada Aiptasię i tylko Aptasię, gdy rozprawią się z tymi szkodnikami to zwyczajnie zdechną z głodu. Dlatego po zakończeniu oczyszczania zbiornika, należy je przenieść do innego, gdzie będą miały pożywienia pod dostatkiem. Często możemy spotkać ogłoszenia, gdzie akwaryści oddają te ślimaki, kiedy one zakończyły swoje zadanie w ich zbiorniku.

2. Metoda chemiczna

Chemiczna metoda kontroli Aiptasii polega na wstrzykiwaniu tym stworzeniom skoncentrowanych roztworów chemii za pomocą igły lub strzykawki. Pamiętaj, że wszelkie środki chemiczne będą miały wpływ na parametry wody w zbiorniku, dlatego nie używaj ich zbyt wiele. Nie próbuj zabić wszystkich Aiptasii w jeden dzień, 5 do 10 dziennie będzie więcej niż wystarczające.

Uwaga: Żrące chemikalia są szkodliwe dla ludzkiego ciała, dlatego zawsze powinieneś nosić ochronne okulary na oczy i rękawiczki do rąk jako niezbędny środek ostrożności.

Wodorotlenek wapnia (Kalkwasser):
Skuteczną metodą zabijania Aiptasii jest wstrzykiwanie jej wodorotlenku wapnia w silnym, skoncentrowanym roztworze.

Problem z tą metodą polega na tym, że współczynnik zabijania jest niski jeśli roztwór nie jest bezpośrednio wstrzykiwany do nich i jeśli roztwór nie jest wystarczająco silny aby skutecznie zabić Aiptasię. Innym problemem jest to, że jeśli spróbujesz zabić zbyt wiele Aiptasii na raz, może to zakłócić chemię wody i zmienić poziom pH w twoim akwarium z powodu dodania zbyt dużej ilości wodorotlenku wapnia na raz.

Wodorotlenek sodu:
Ten środek chemiczny powinien być odpowiednio wymieszany, aby utworzyć skoncentrowany roztwór wystarczająco silny, aby zabić te ukwiały przy kontakcie. Pamiętaj, aby nosić odzież ochronną i rękawice przed obsługą tego roztworu, ponieważ może on podrażnić i spalić skórę.

Klej:
Możesz równie dobrze użyć epoksydu lub kleju aby uszczelnić Aiptasię w skale w której żyją, jest to skuteczne tak długo jak nie ma drogi ucieczki.

Markowe środki chemiczne dedykowane do walki z Aptasią:

Istnieje wiele środków chemicznych produkowanych przez firmy, które stosuje się do walki z Aptasią. Są to środki chemiczne, które aplikuje się strzykawką na widoczne ukwiały. Na rynku jest wiele środków, opinie na temat ich skuteczności są podzielone, zapewne jest to kwestia stosowania.

Przy stosowaniu chemii należy pamiętać, żeby wyłączyć obieg i cyrkulatory na co najmniej pół godziny po podaniu preparatu. Zabiegi te należy dokonywać regularnie w celu osiągnięcia zamierzonego efektu.

3. Laser

Dla niektórych akwarystów walka z aptasią wkroczyła na zupełnie inny poziom. Gdy już wszelkie metody zawodzą, przychodzi nam na pomoc technika. Coraz częściej słyszy się o stosowaniu laserów do zwalczania tych szkodników. Skoncentrowane wiązki światła wypalają komórki tych ukwiałów, skutecznie je unicestwiając.
Wielu producentów jako wiązki światła używa pasma UV, które powszechnie jest używane do sterylizacji narzędzi chirurgicznych, czy żywności. Ma to dodatkowo osłabić aptasię i pomóc jeszcze skuteczniej się jej pozbyć.

Zabieg ten w zależności od konstrukcji urządzenia jest wykonywany pod wodą lub bezpośrednio przez szybę w akwarium. Jednak niezależnie jakiego producenta wybierzemy, należy pamiętać o ochronie oczu. Nawet słaby laser może trwale uszkodzić nasz wzrok.

Jak uniknąć Aiptasii?

Kupuj rozmnażane korale ze sklepów, które dbają o to aby nie mieć u siebie w systemach Aiptasii.. Podejmują one wszelkie niezbędne kroki, aby zadbać, że w ich systemie nie ma żadnych szkodników, w tym Aiptasii. Jeśli chcesz całkowicie uniknąć tego problemu, będziesz musiał założyć zbiornik kwarantannowy. Jest to jedyny sposób na zapewnienie, że szkodniki nie dostaną się do twojego zbiornika.

Sprawdź swój sump i refugium!
Jest wiele osób narzekających, że nie mogą usunąć Aiptasii z systemu. Nieważne co robią, ten szkodnik zawsze powraca. Cóż, w wielu przypadkach po prostu zapominają o sumpie i refugium. Tak więc, nie zapominaj również o nich.

Aiptasia jest szkodnikiem i jej obecność nie powinna być bagatelizowana. Mogą całkowicie opanować zbiornik i w końcu zaszkodzą innym mieszkańcom, jeśli się ich nie pozbędziesz.

Kontrola tego szkodnika może okazać się trudna nawet dla doświadczonego akwarysty. Bądź świadomy, że nieostrożne obchodzenie się z nimi zakończy się rozproszeniem fragmentów, które zamienią się w dojrzałe ukwiały i problem będzie się utrzymywał.