Odpowiedni poziom pH jest bardzo ważny dla ekosystemu w akwariach morskich. Wartość pH wskazuje, czy woda jest kwaśna czy zasadowa. Wartość pH wyraża się w zakresie od 0 do 14. Warto dodać, że z naukowego punktu widzenia pH nie oznacza kwasowości ani zasadowości, ale potencjał wodoru. 

Jeśli woda zawiera równą ilość jonów wodorowych (H+) i wodorotlenowych (OH-), mówi się, że jest obojętna (pH 7,0). Wzrost ilości jonów wodorowych powoduje, że woda staje się bardziej kwaśna i ma niskie pH. I odwrotnie, zwiększenie ilości jonów wodorotlenowych powoduje wzrost zasadowości (alkaliczności) wody.

Optymalne pH oraz korzyści dla zwierząt w akwarium

Optymalna wartość pH dla zbiornika rafowego wynosi od 8,1 do 8,5. Warto zadbać o stabilne pH, które wpływa na rozpuszczalność składników odżywczych w wodzie, a także pomaga szybciej zwapnieć koralowcom w akwarium. Stabilne optymalne pH to mniej stresu dla koralowców, o czym opowiem poniżej. 

Wapń + węglan = węglan wapnia. W zbiorniku rafowym jest na ogół znacznie więcej wodorowęglanów niż węglanów. 

Wodorowęglan to węglan z dodatkowym atomem wodoru, który powoduje pewien problem dla pH w akwarium. Kiedy koralowce zużywają wodorowęglan, przed połączeniem z wapniem muszą usunąć atom wodoru. Atom wodoru pozostaje w pobliżu szkieletu koralowca. 

Jak już wspomniałem, więcej wodoru to niższe pH, mniejszy wzrost koralowców i potencjalnie problemy ze zdrowiem zwierząt. Gdy zatem atom wodoru znajduje się w pobliżu koralowca, obniża pH wokół koralowca, dlatego ten odpycha go od siebie.

Im mniej wodoru w wodzie morskiej, tym łatwiej koralowi zrzucić atom wodoru. Oznacza to, że pH w akwarium powinno być wyższe, ponieważ wpływa to na mniejszą ilość wodoru w wodzie, a to z kolei pomaga koralowcom szybciej rosnąć.

Utrzymanie odpowiedniego pH w akwarium morskim może również pomóc w utrzymaniu zdrowych ryb. Zakres pH między 8,1 a 8,4 w akwariach morskich ma działanie antyseptyczne, które niszczy drobnoustroje na skórze, błonach śluzowych oraz w zakażonych ranach ryb. Im wyższe pH, tym łatwiej się rybom oddycha, gdyż w wodzie znajduje się więcej tlenu. Odpowiednie pH sprawia, że ryby są zdrowsze oraz lepiej się rozwijają. 

pH wody jest czynnikiem decydującym, który powoduje, że odpady i rozkładający się pokarm dla ryb stają się amonem lub amoniakiem. Przy wyższym pH powstaje więcej amoniaku, na szczęście bakteria Nitrosomonas żywi się amoniakiem i przekształca go w azotyny (NO2) (proces nitryfikacji w akwarium morskim). Bakteria Nitrobacter żywi się azotynami znajdującymi się w wodzie i przekształca je w azotan (NO3), który jest najmniej szkodliwy i zwierzęta dobrze sobie z nim radzą. 

Wahania pH w akwarium morskim oraz ich skutki

pH najczęściej waha się dobowo. Wyższe jest w dzień, a niższe w nocy.

Z tego artykułu dowiesz się więcej na temat wahania pH w ciągu doby.

Fotosynteza koralowców i aktywność bakterii mają istotny wpływ na zawartość kwasów w ograniczonej ilości wody, co również wpływa na wahania pH. 

Dzięki fotosyntezie koralowce i niektóre grupy bakterii w ciągu dnia uwalniają do wody więcej tlenu oraz pochłaniają z wody CO2. W nocy jest na odwrót – CO2 jest uwalniany do wody. 

Wahania pH mają istotny wpływ na bakterie i stężenie składników odżywczych w akwarium dlatego, że przy niższych wartościach pH będzie więcej PO₄³⁻  uwalniane do wody. Takie wahania nie są korzystne dla koralowców, ponieważ powodują stres, który wpływa negatywnie na ich wygląd oraz wzrost.

Stabilna wartość pH jest bardzo ważna,  w innym przypadku będziemy mieli do czynienia z wahaniem składników odżywczych w wodzie, problemem z porostem glonów, mogą również wystąpić plagi dino czy cyano. Wahania na poziomie 0,3-0,4 możemy uznać za bezpieczne dla akwarium.

Zbyt mocne wahania pH to również wahanie ilości substancji odżywczych, w tym PO4, co może spowodować spalenie końcówek wzrostu na koralowcach twardych, obumarcie akropor i glonów wapiennych, kurczenie koralowców miękkich czy ospałość i choroby ryb.

Zbyt niskie lub zbyt wysokie pH w akwarium

Zbyt niskie lub zbyt wysokie pH w akwarium morskim może prowadzić do wielu problemów. Jeśli wartość pH jest zbyt niska, osady pierwiastków śladowych (w tym metali ciężkich) oraz PO4, które osadzone są na skale, mogą uwalniać się do wody. Przy zbyt wysokim pH efekt może być odwrotny. 

Zbyt wysokie pH może również powodować uszkodzenie skrzeli i nerek, upośledzenie wzrostu i zmniejszoną odporność ryb na choroby .

Podsumowanie

pH jest ważnym parametrem w akwarium morskim. Wpływa na dostępność składników odżywczych w wodzie, ich przyswajalność, funkcje biologiczne zwierząt, a nawet na stres u zwierząt. Odpowiednio wysokie i stabilne pH powoduje, że koralowce szybciej rosną, a ryby mają świetną kondycję, dlatego tak istotne jest utrzymanie stałego pH na optymalnym poziomie.

Inne artykuły temat pH w akwarium morskim, dostępne na ReefPedii:

• Jak podnieść pH w akwarium morskim i utrzymać je na stałym poziomie
• Przyczyny zbyt niskiego pH wody w akwarium
• Dlaczego pH zmienia się w ciągu dnia i w nocy?
• Metody pomiaru pH w akwarium morskim (artykuł dostępny wkrótce)
• Niskie, wysokie pH co oznacza to dla chemii wody – punkt widzenia chemika (artykuł dostępny wkrótce)