Spis treści
Czym jest twardość węglanowa (KH) ?
Twardość węglanowa (KH) jest związana z obecnością węglanów (CO32-) i wodorowęglanów (HCO3–) w wodzie. Zarówno węglany jak i wodorowęglany w swojej budowie zawierają węgiel (C) oraz tlen (O), są jonami wywodzącymi się z tego samego kwasu (kwasu węglowego (V): H2CO3).
Często w akwarystyce morskiej stosuje się wymiennie termin twardość węglanowa oraz zasadowość. Ma to ścisły związek ze zdolnością buforowania wód, a tym samym utrzymania stabilnego poziomu pH w akwarium. W skrócie można powiedzieć, że pojęcie buforowanie oznacza utrzymywanie stabilnego pH.
Więcej o zależności pomiędzy twardością węglanową a pH oraz samej roli pH w akwarium morskim przeczytasz w artykule Rola pH w akwarium morskim . Nie mniej jednak trzeba mieć na uwadze, że w chemii twardość węglanowa oraz zasadowość są dwoma odrębnymi terminami.
Znaczenie twardości węglanowej w wodzie morskiej
KH (twardość węglanowa) to jeden z kluczowych parametrów wody morskiej. Sama jej wartość nie ma zasadniczo znaczenia, dopiero w interakcji z parametrami takimi jak: zasolenie, jony wapnia i magnezu nabiera znaczenia.
Odpowiedni poziom KH w akwarium morskim pozwala koralowcom prawidłowo budować szkielety oraz pięknie się wybarwiać.
Rola twardości węglanowej w akwarystyce morskiej
Procesy biologiczne (wzrost szkieletu koralowców)
Głównym związkiem budulcowym koralowców są węglany np. węglan wapnia (Ca(CO3)2), do jego utworzenia potrzebne są dwie składowe: dodatnio naładowane jony wapnia (Ca2+) oraz jony ujemnie naładowane jony węglanowe (CO32-) lub wodorowęglanowe (HCO3–). W procesie budowy szkieletu koralowców jest istotne to, że jeden jon węglanowy musi połączyć się z jonem wapnia lub magnezu. Więcej informacji na temat wzrostu szkieletu koralowców znajdziesz w dedykowanym artykule.
Wybarwienie koralowców
Nieprawidłowe wartości KH powodują utratę barwy u koralowców. Powiązane jest to z kilkoma czynnikami:
- Stres: niewłaściwy poziom KH stresuje zwierzęta morskie, koralowce pod jego wpływem tracą zooksantelle, które są odpowiedzialne m. in. za wybarwienie
- Wahania wapnia: KH wpływa na utrzymanie stabilnego poziomu wapnia. Niewłaściwy poziom wapnia przyczynia się do blaknięcia koralowców
Problemy związane z niedoborem oraz nadmiarem KH w wodzie morskiej
W przypadku twardości węglanowej (KH) najważniejsze jest to, aby poziom tego parametru był stabilny. Dla większości koralowców rekomendowany poziom KH waha się między 8-12 dKH. Koralowce z grupy SPS nie tolerują dobowych zmian poziomu KH. Ważne są częste i cykliczne pomiary wartości tego parametru. Dzienne bezpieczne wahania poziomu KH to 0,3 dKH. Zmiany tego parametru mogą prowadzić do bielenia korali twardych.
Zarówno zbyt wysoka jak i za niska wartość parametru KH może prowadzić do wielu problemów u koralowców. Pamiętaj, aby poziom KH obniżać/ podwyższać powoli – jeżeli to możliwe, to nie więcej niż o 0,3 dKH dziennie.
Jak chronić akwarium?
Należy regularnie kontrolować poziom twardości węglanowej i utrzymywać go na właściwym poziomie. Regularna kontrola i stabilizacja twardości węglanowej do zalecanych wartości referencyjnych jest podstawowym warunkiem udanego akwarium rafowego. Zalecamy abyś utrzymywał KH na poziomie 7 – 9 °dKH, przy czym optymalna wartość jaką rekomendujemy jest uzależniona od obsady koralowców w Twoim akwarium:
- zbiornik rafowy z koralowcami SPS: 6,5 – 7,5 °dkH
- zbiornik rafowy z mieszanymi koralowcami: 7,0 – 9,0 °dkH
Sposoby pomiaru twardości węglanowej
Parametr KH możesz kontrolować na kilka sposobów:
I sposób: wykonując systematycznie, w domowych warunkach test zawartości węglanów w wodzie morskiej przy użyciu testów kropelkowych dostępnych na rynku.
II sposób: stosując urządzenia umożliwiające automatyczny pomiar wartości KH.
Indykatory nieprawidłowego poziomu KH w akwarium morskim
Większość zwierząt w akwarium morskim szybko reaguje na zbyt niskie lub zbyt wysokie wartości twardości węglanowej zmniejszając wzrost lub rozpuszczając tkankę. Koralowce z grupy SPS, a w szczególności gatunek Acropora, nie toleruje dobowych zmian poziomu KH przekraczających 0,7-1 dKH.
Wahania twardości węglanowej rzutują na inne parametry: wapń, magnez czy zasolenie.
Zbyt wysoka lub zbyt niska twardość węglanowa zawsze ma bezpośredni wpływ na pierwiastki wapniotwórcze: wapń i magnez co wpływa na spadek wzrostu szkieletów koralowców lub rozpuszczając tkankę.
Rekomendacje
Aby zapewnić odpowiedni poziom twardości węglanowej w akwarium powinieneś systematycznie go badać oraz zadbać o jego właściwy poziom.
Zbyt wysoka wartość parametru KH może prowadzić do wielu problemów u koralowców. Pamiętaj, aby poziom KH obniżać powoli – jeżeli to możliwe, to nie więcej niż o 0,3 dKH dziennie. Najczęstsze przyczyny przekroczenia zalecanego poziomu KH:
- zbyt duże dawki dozowanych płynów,
- nieprawidłowo przygotowana sól,
- użycie klejów cementowych.
Znajdź i wyeliminuj przyczynę problemu oraz obniż wartość tego parametru w wodzie. Wykonaj do 6 podmian. Zalecane jest, aby podczas każdej podmiany wymienić około 15% objętości wody z akwarium, aż do momentu osiągnięcia zalecanej wartości tego parametru. Woda przygotowana do podmiany musi charakteryzować się odpowiednim poziomem zasolenia docelowego. Użyj soli o właściwych parametrach i składzie odpowiednim do przeprowadzenia testu ICP.
Zbyt niska wartość parametru KH może prowadzić do wielu problemów u zwierząt, a w szczególności koralowców z grupy SPS. W przypadku gdy poziom twardości węglanowej jest poniżej 6,5 dKH zalecamy w celu wyrównania jego poziomu użyć produkty, które zawierają bufor KH.
O autorze
Magdalena Metzler
Prywatnie jestem mamą i miłośniczką natury oraz sportu. Moim głównym zainteresowaniem jest chemia kwantowa, która kryje w sobie ogrom nierozwikłanych tajemnic i powiązań, co z naukowego punktu widzenia jest niezwykle ekscytujące.
W swojej karierze naukowej prowadziłam międzynarodowe projekty, dotyczące innowacyjnych rozwiązań dla wielu gałęzi biznesu, m.in. motoryzacji, budownictwa, a teraz oczywiście akwarystyki morskiej.
Praca w Reef Factory zapoczątkowała u mnie pasję do akwarystyki morskiej, którą mogę rozwijać każdego dnia, budując dział chemii i tworząc produkty, które ułatwią akwarystom dbanie o zbiorniki i zapewnią najwyższe bezpieczeństwo zwierząt. Jednym z najbardziej ekscytujących wspomnień, związanych z pracą w Reef Factory, jest uruchomienie spektrometru ICP-OES, który analizuje skład pierwiastkowy wody morskiej. Metoda analizy w ICP oparta jest na technice analitycznej, która stanowi powiązanie mojego zamiłowania do chemii kwantowej i akwarystyki morskiej.
Mam nadzieję, że moje artykuły na ReefPedii będą dla Ciebie ciekawe i pomocne! Miłej lektury :))