Wszystko o: Pokolcach

Pokolcowate (Acanthuridae)

Pokolcowate to rodzina ryb kostnoszkieletowych z podrzędu (Acanthuridae). Do rodziny pokolcowatych należy około 80 gatunków, które zamieszkują tylko wody morskie. Ryby te są typowymi mieszkańcami wód tropikalnych, i bytują szczególnie tam, gdzie występują rafy koralowe. 

Większość gatunków zamieszkuje Ocean Spokojny, Ocean Indyjski, obszar Karaibów, niektóre Atlantyk. Spotykane są na głębokościach dochodzących do 100 m. Należą do długowiecznych ryb, czasami dożywają nawet 30 lat. Ze względu na ich jaskrawe, kontrastowe ubarwienie są bardzo atrakcyjne i często możemy je spotkać w akwariach morskich na całym świecie. W naturze pływają w niewielkich grupach. W akwarium zaleca się hodowlę pojedynczych osobników, ponieważ potrzebują one większej przestrzeni do ustalenia swojego terenu. Ta rodzina ryb znakomicie nadaje się do utrzymywania w akwarium łącznie z koralowcami. Zaleca się utrzymywanie ich w dużych zbiornikach, w których naturalnie rozwijają się glony; ryby z ochotą będą je skubały. Idealne akwarium dla pokolców to około 800-litrowy zbiornik.

Cechy charakterystyczne

Wszystkie rodzaje pokolcowatych mają długą płetwę grzbietową i wąskie ciało, bardzo drobną łuskę, małe usta z niewielkimi zębami, które służą im do skrobania raf koralowych z małych organizmów, oraz u nasady płetwy ogonowej wyrostki przypominające ostry skalpel, służące do obrony lub odstraszania. Pokolcowate nieustannie poszukują pożywienia, na przykład alg porastających dno. Żywią się także glonami bentosowymi, zooplanktonem, mrożonkami, pokarmem suchym na bazie alg morskich i wieloma innymi pokarmami. 

Poniżej parę przykładów najbardziej popularnych ryb z rodziny pokolcowatych: 

Paracanthurus hepatus

Pokolec królewski (Paracanthurus hepatus) to jeden z najbardziej znanych gatunków ryb morskich z rodziny pokolcowatych. Jego cechą charakterystyczną jest ubarwienie: niebieski korpus z czarnym grzbietem oraz żółtymi płetwami. Wyróżnia go obecność ostrych kolców zlokalizowanych na ogonie, po jednym z każdej strony, które służą do obrony. W naturalnym środowisku najczęściej żyje w parach lub tworzy małe grupy liczące od 8 do 14 zwierząt. Maksymalna długość ciała pokolca wynosi 31 cm, jednak z reguły dorasta do 20 cm, przez co wymaga w miarę obszernego zbiornika. Najlepiej czuje się w temperaturze od 24 do 26°C i zasoleniu  na poziomie od 1,021 do 1,024. Lubi mieć także zakamarki w akwarium, gdzie może się schować gdy coś go na przykład przestraszy. Nocą jego niebieskie ubarwienie blednie, prawdopodobnie w ten sposób pokolec unika  ataku nocnych drapieżników. Ryba nie jest najtrudniejsza w utrzymaniu z rodziny pokolcowatych, ale warto dodać, że jest  płochliwa, a jeśli zbyt mocno się zestresuje, może dostać ospy. Zarybienie tym gatunkiem zalecane jest dopiero wtedy, gdy akwarium jest już stabilne, dlatego początkujący akwaryści muszą się uzbroić w cierpliwość.

Zebrasoma flavescens

Zebrasoma żółta (Zebrasoma flavescens) to jeden z najpopularniejszych pokolców spotykany w akwariach. Ma cytrynowożółte ubarwienie całego ciała. Płetwy grzbietowa i odbytowa są zaokrąglone i dość wysokie, co nadaje rybie wydłużony kształt. Jest bardzo towarzyska i czasem nieco agresywna, jednak prawidłowo zaaklimatyzowana jest bardzo odporna i stanowi doskonałego mieszkańca akwariów morskich. Mały osobnik wymaga  co najmniej 300-litrowego akwarium z dużą ilością miejsca do pływania. Najlepiej się czuje w temperaturze  24-28°C i zasoleniu pomiędzy 1,021-1,024. Podobnie jak inne pokolcowate, jego dietę stanowią głównie pokarmy pochodzenia roślinnego, a w szczególności glony.  Ze względu na odporność gatunku, ryba nadaje się do trzymania przez osoby początkujące.

Naso elegans

Naso elegans to gatunek ryby słonowodnej z rodziny pokolcowatych. To przepiękna ryba, charakteryzuje się kontrastowym ubarwieniem, ma ciemną głowę z szerokim żółtym paskiem nad oczami, żółte płetwy grzbietowe, ciemnobrązową płetwę odbytową i żółtawą płetwę ogonową z czarną obwódką. U nasady ogona znajdują się dwie pomarańczowe plamy. Podobnie jak inne pokolcowate, odżywia się w szczególności glonami, jego pożywienie stanowią pokarmy pochodzenia roślinnego. Jest agresywny w stosunku do innych w rodzinie, a jednocześnie łagodny dla innych mieszkańców rafy. Mały osobnik wymaga co najmniej 500-litrowego akwarium z dużą ilością miejsca do pływania. Z uwagi na dość terytorialną naturę, w jednym zbiorniku powinien mieszkać jeden osobnik.. Najlepiej czują się w temperaturze  24-28°C.

Acanthurus leucosternon

Pokolec białobrody, znany również jako pokolec błękitny,to bardzo popularna ryba wśród hodowców. Wyróżnia się pięknym jasnoniebieskim ciałem z żółtawą płetwą grzbietową. Podobnie do innych pokolców, białobrody posiada ostry kolec po obu stronach nasady ogona. Jak pozostałe gatunki z rodziny pokolcowatych, gatunek ten odżywia się glonami oraz potrzebuje dużo  przestrzeni do pływania. Dorasta do dość sporych rozmiarów, w naturze osiąga do 50 cm, w akwariach raczej nie przekracza 30 cm. Preferuje wodę o temperaturze w granicach 24-26°C. Jest również wrażliwy na jakość wody. Jeśli akwarysta decyduje się na posiadanie białobrodego, niezwykle ważny jest odpowiedni dobór pozostałych ryb w akwarium. Nawet w dużych akwariach białobrody często staje się najbardziej dominującą rybą w zbiorniku. Jeśli jednak decydujemy się na białobrodego, to powinien on być wprowadzony do akwarium jako ostatnia ryba. Jest wrażliwy na jakość wody oraz zmiany w tym zakresie, zatem nie poleca się go osobom początkującym. Pokolec białobrody powinien być trzymany tylko przez osoby doświadczone. Jeśli zachoruje na ospę, której leczenie jest trudne, bardzo szybko zaraża nam całą obsadę w akwarium.

Zebrasoma xanthurum

Jedna z przedstawicieli najpopularniejszej rodziny pokolcowatych, przepiękna ryba, która charakteryzuje się kontrastowym ubarwieniem – fioletowym ciałem oraz intensywnie żółtym ogonem i zakończeniem płetw piersiowych. W naturze zamieszkują: Ocean Indyjski, Ocean Zachodni, Morze Czerwone, Malediwy, Izrael, Yemen, Oman, Somalia, Egipt czy Zatoka Perska. Dorastają średnio do około 22 cm długości ciała. Wymagają co najmniej 800-litrowego akwarium z dużą ilością miejsca do pływania, można się oczywiście pokusić o ich hodowlę w akwarium około 600-litrowym, jednak trzeba pamiętać, że dorosłemu osobnikowi należy znaleźć w miarę upływu czasu większy zbiornik. Podobnie do innych pokolcowatych, xanthurum powinno się karmić pokarmami pochodzenia roślinnego, a w szczególności glonami. Zjada również prasowane algi morskie, lasonogi czy artemie. Wymaga regularnego karmienia oraz dużej ilości pokarmu. Parametry wody powinny być stabilne, zalecana temperatura to od 23°C do 27°C. Mimo że jest średnio agresywna w stosunku do innych mieszkańców, należy zapewnić jej dużą powierzchnię do pływania.

Zebrasoma scopas

Zebrasoma scopas to duży pokolec, który w naturze osiąga do 40 cm. Budowę ciała ma podobną do Zebrasoma flavenscens. Jej ciało mieni się odcieniami brązu, żółci oraz szarości. W akwariach zazwyczaj nie przekracza 25 cm. Występuje powszechnie w całej strefie Indo-Pacyfiku. Ryba jest łatwa w utrzymaniu i szybko się aklimatyzuje. Zaleca się, aby tak jak inne pokolce, była umieszczona w dużym co najmniej 600-litrowym zbiorniku, z dużą ilością miejsca do pływania. Zebrasoma scopas żywi się pokarmem roślinnym, chętnie zjada niepożądane glony porastające skały. Okazy trzymane w mniejszych zbiornikach mogą stać się agresywne. Scopas czuje się najlepiej w temperaturze wody w granicach 24°C-28°C.

Zebrasoma valiferum

Valiferum to piękna ryba z ciekawymi zdobieniami na ciele. Cechą charakterystyczną są wysokie i szerokie pasiaste płetwy grzbietowa i odbytowa. Młode osobniki mają żółte oraz czarne paski na ciele. Zebrasoma veliferum występuje w Oceanie Spokojnym oraz Indyjskim. Powinny być umieszczone w minimum 600-litrowym zbiorniku z dużą ilością miejsca do pływania, natomiast w miarę wzrostu ryby, konieczne jest przeniesienie do większego akwarium. Osobniki te dorastają do 40 cm i są jednym z większych gatunków rodzaju Zebrasoma. Pokarmem zebrasomy jest artemia oraz glony. Z przedstawicieli pokolcowatych jest to jedna ze spokojniejszych ryb, dzięki czemu stanowi doskonałe i nieuciążliwe towarzystwo dla pozostałych mieszkańców akwarium. Oprócz dużej przestrzeni do pływania, gatunek wymaga sporej liczby skał ustawionych tak, aby tworzyły liczne groty.

Acanthurus achilles

Achilles to gatunek zaliczany do najpiękniejszych ryb morskich. Występuje w Środkowym i Wschodnim Pacyfiku (Wyspy Oceanii, Hawaje, Wybrzeże Meksyku). Tułów ryby jest zazwyczaj ciemnobrązowy, ciemnoszary lub matowoczarny. U nasady płetwy ogonowej występuje pomarańczowa lub ciemnożółta plama (u niektórych odmian może być nawet czerwona) w kształcie łezki. U nasady tej płetwy znajduje się również ostry, składany kolec. Jest to bardzo agresywna ryba w stosunku do innych pokolców oraz często w odniesieniu do innych większych ryb (np. rogatnic). Ma naturę wojownika, uwielbia energicznie pływać. Zaleca się trzymanie tylko jednego osobnika z tego gatunku. Wymaga dużego zbiornika, najlepiej 800-litrowego. Zalecana temperatura wody to 24°C-28°C. Jej naturalny pokarm stanowią glony porastające skałę, chętnie zjada również pokarmy roślinne – prasowane algi morskie oraz lasonogi czy artemię.

Acanthurus sohal

Duży pokolec o bardzo atrakcyjnym ubarwieniu. Jest to ryba podatna na choroby, dlatego powinna być karmiona głównie pokarmami roślinnymi bogatymi w witaminy, zwłaszcza beta karoten, który może pomóc w zapobieganiu rozwoju choroby. Oprócz tego ważne jest dokarmianie pokarmami na bazie morskich wodorostów i alg, co wzmocni ich system immunologiczny, zmniejsza agresję i poprawia ogólny stan zdrowia ryby. Sohal to ryba agresywna i potrzebuje dużego zbiornika z dużą ilością miejsca do pływania. Ze względu na współczynnik agresji i wielkość, powinna być trzymana jedynie przez doświadczonego akwarystę i w dużym zbiorniku. Zalecana temperatura wody to 22-26°C.

Agresja w akwarium

Pokolcowate to nie najłatwiejsze ryby w utrzymaniu. Większość z nich zaaklimatyzowana nie stwarza zagrożenia i jest w stanie bez problemu funkcjonować z innymi rybami, jednak trzeba mieć świadomość, które z nich można puszczać jako pierwsze. W mniejszych akwariach powinno się trzymać pojedyncze gatunki większych pokolców. Ważne, aby były wpuszczone do dużego zbiornika i miały pod dostatkiem pożywienia. Poza tym kluczowe jest, aby różniły się wielkością, żeby bez trudu została ustalona hierarchia. Duże ryby, takie jak Naso elegans, są raczej poza wszelką hierarchią gatunkową, ponieważ rzadko się zdarza, aby odważył się je zaatakować jakiś inny pokolec. Gatunkami dominującymi są na przykład Pokolec białobrody czy Sohal.

Rola w akwarium morskim

Pokolcowate pełnią ważną rolę w środowisku morskim, gdyż czyszczą koralowce z porastających je glonów. Jest to rodzina ryb terytorialnych i agresywnych w stosunku do przedstawicieli własnego gatunku. Zaleca się, aby dodawać je jako jedną z ostatnich ryb w zbiorniku. Priorytetem jest dla nich przestrzeń, a co za tym idzie, swobodne poruszanie się, aby móc stworzyć własne terytorium. Odpowiednia temperatura wynosi 24°C-26°C. Bardzo ważne jest również intensywne oświetlenie i właściwa filtracja.

Podsumowanie

Pokolce są pięknymi rybami, pożądanymi przez akwarystów. Jeżeli zdecydujemy się na zakup, musimy sporo poczytać o ich wymaganiach oraz agresji. Nie powinniśmy ich kupować bez rzetelnego sprawdzenia wszystkich informacji. Z drugiej strony, chyba nikt sobie nie wyobraża akwarium morskiego bez pięknego pokolca.