Znaczenie zooplanktonu w akwarium morskim

Czym jest właściwie ZOOPLANKTON ?

Z definicji naukowej*, zooplankton stanowią niewielkie organizmy zwierzęce. Jest to bardzo zróżnicowana grupa obejmująca przedstawicieli wielu różnych grup bezkręgowców, takich jak wrotki, wioślarki i widłonogi. 

W ujęciu akwarystycznym, zooplankton to zawieszone w wodzie mikroorganizmy, które stanowią naturalne pożywienie dla koralowców czy ryb.

Znaczenie zooplanktonu w akwarium morskim

Prowadząc akwarium morskie warto mieć świadomość, że zooplankton jest integralną częścią łańcucha pokarmowego* i odgrywa w nim nie mniej ważną rolę jak fitoplankton. 

Prawdopodobnie – na jednej z lekcji biologii – słyszeliście o łańcuchu pokarmowym. Wychodząc jednak z założenia, że nie wszyscy pamiętają, na czym on  polega, przejdę teraz do wyjaśnienia tego pojęcia.

Łańcuch pokarmowy to zależności żywieniowe pomiędzy różnymi organizmami w ekosystemie. W graficznym ujęciu jak tym niżej, przedstawiony został uproszczony schemat transferu energii i materii.

Generalnie, opisuje on transfer energii i materii od producentów, czyli organizmów fotosyntetyzujących (np. fitoplankton), do konsumentów, czyli organizmów odżywiających się innymi organizmami (np. zooplankton czy ryby). W skrócie, łańcuch pokarmowy przedstawia przepływ energii oraz składników odżywczych z jednego organizmu na drugi. 

Większość akwarystów stosuje zooplankton ze względu na jego korzystny wpływ na ekosystemy w akwariach. Pokarm w postaci zooplanktonu stanowi wartościową dietę dla innych organizmów takich jak koralowce czy ryby.

Rola zooplanktonu w akwarystyce morskiej

Rola odżywcza

Zooplankton przede wszystkim stanowi kluczowe źródło pożywienia dla szerokiej gamy organizmów w akwariach morskich, w tym koralowców, ryb, bezkręgowców i innych. Dostarcza im niezbędnych składników odżywczych, takich jak białka, lipidy, witaminy i minerały, które są niezbędne do wzrostu, rozwoju i ogólnego zdrowia.

Dbając o odpowiednią ilość i jakość zooplanktonu w akwarium morskim dostarczamy wielu składników odżywczych zwierzętom morskim. 

Rola regulacyjna

Zooplankton reguluje ilość populacji fitoplanktonu, odżywiając się nimi pomaga w utrzymaniu równowagi w zbiornikach morskich. Zdecydowanie, kontrola nad rozwojem fitoplanktonu ma zasadnicze znaczenie dla utrzymania przejrzystości wody i jakości ekosystemu akwarium. 

Zooplankton odżywia się nie tylko fitoplanktonem ale również bakterioplanktonem. Dodatkowo zooplankton ma zdolność do usuwania cząstek organicznych, ponieważ żywi się także detrytusem, czyli martwą materią organiczną unoszącą się w wodzie. Poprzez pożeranie detrytusu, zooplankton przyczynia się do jego  rozkładu i mineralizacji. Pomaga w ten sposób w utrzymaniu czystości wody i zapobiega nadmiernemu nagromadzeniu substancji organicznych.

Rola – wybarwienie koralowców

Zooplankton zawiera wiele cennych składników, które wpływają pozytywnie na wybarwienie koralowców. Przykład stanowią np. karotenoidy (np.beta-karoten, alfa-karoten, luteina), które  wpływać na kolor koralowców. Dostarczając odpowiednią ilość zooplanktonu, można pomóc w utrzymaniu pięknych, naturalnych barw tych organizmów.

Skład zooplanktonu

Skład jakościowy i ilościowy zooplanktonu zależą od różnych czynników, takich jak dostępność składników odżywczych (pożywka), temperatura wody, koncentracja tlenu w wodzie czy presja drapieżników.

Gatunki zooplanktonu służą jako integralne elementy wodnych łańcuchów pokarmowych, pełniąc rolę konsumentów w tych ekosystemach. Biorąc pod uwagę heterotroficzny sposób odżywiania się, zooplankton opiera się na fitoplanktonie i innych organizmach autotroficznych jako głównych źródłach energii i związków węgla. 

Zooplankton składa się z szerokiej ilość mikroorganizmów o szerokim spektrum rozmiarów, od drobnych pierwotniaków po znacznie większe organizmy. Czasami młode formy niektórych zwierząt, takie jak larwy, mogą przejściowo dołączyć do szeregów zooplanktonu. 

Cechą wspólną zooplanktonu (drobne organizmy zwierzęce) jest to, że pełnią rolę ogniwa w sieciach pokarmowych, przenosząc energię od producentów (fitoplanktonu) na wyższe poziomy troficzne, wpływając na obieg składników odżywczych w środowiskach wodnych.  Najbardziej znanymi przedstawicielami zooplanktonu są:

• Widłonogi:  należą do najliczniejszych gatunków zooplanktonu. Są to małe skorupiaki o ciele w kształcie łzy i długich czułkach. 
• Wrotki: Wrotki to mikroskopijne, wielokomórkowe zwierzęta
• Wiciowce
• Wieloszczety

Należy pamiętać, że stosowanie zooplanktonu nieznanego pochodzenia może doprowadzić do sytuacji  zanieczyszczenia wody morskiej lub w skrajnych przypadkach zainfekowania zwierząt. Stosując preparaty dostępne na rynku należy wybierać tylko te o wysokiej jakości i czystości. 

W przeciwieństwie do innych preparatów chemicznych czy suplementów, zooplankton tak jak fitoplankton należy prawidłowo przechowywać, ponieważ mamy do czynienia z żywym preparatem!  Przechowywanie zooplanktonu jako żywego preparatu ma zasadnicze znaczenie dla jego skuteczności i wartości odżywczych. Jeśli nie jest on przechowywany w odpowiednich warunkach, może dojść do degradacji, obumarcia lub utraty swoich właściwości.

Problemy związane z niedoborem lub nadmiarem zooplanktonu w wodzie morskiej

Zooplankton jest jednym z najlepszych pokarmów naturalnych, stosowanych w akwarystyce morskiej. Niemniej jednak, jego rola w akwarium morskim jest znacząca. Po pierwsze, zooplankton odżywia się fitoplanktonem, bakterioplanktonem i detrytusem, co pomaga w utrzymaniu równowagi składników odżywczych i rozkładzie materii organicznej. Zatem, regularne o odpowiednich dawkach dostarczanie zooplanktonu w akwarium morskim wspomaga odżywienie korali, wzrost oraz prawidłowy ich rozwój.

W warunkach akwariowych mamy do czynienia z wychwytywaniem jego przez pompy, odpieniacze białek.  Często mamy jego deficyt.

 Aczkolwiek mając tendencję do częstego dokarmiania zwierząt zooplanktonem zdarzają się przypadki nadmiaru zooplanktonu w zbiorniku. 

Jak chronić akwarium? 

Należy przede wszystkim utrzymywać go na właściwym poziomie, aby utrzymać równowagę ekosystemu i zapewnić zdrowie wszystkim organizmów. Istotne jest stosowanie zooplanktonu dobrego jakościowo, ze sprawdzonego źródła oraz prawidłowo go przechowywać. Regularne czyszczenie filtrów, właściwe oświetlenie, kontrolowane dawkowanie pożywienia i stosowanie odpowiednich dodatków pomagają w zapobieganiu nadmiarowi zooplanktonu. 

Rekomendacje:

Aby zapewnić odpowiedni poziom zooplanktonu  w akwarium powinieneś dozować go wg. zaleceń producenta  oraz zadbać o jego właściwy poziom. 

W przypadku  przekroczenia zalecanego poziomu zooplanktonu, obniż wartość tego parametru w wodzie. Wykonaj do 6 podmian. Zalecane jest, aby podczas każdej podmiany wymienić około 15% objętości wody z akwarium, aż do momentu osiągnięcia zalecanej wartości tego parametru. Woda przygotowana do podmiany musi charakteryzować się odpowiednim poziomem zasolenia docelowego. Użyj soli o właściwych parametrach i składzie odpowiednim do przeprowadzenia testu ICP.

W przypadku niskiego poziomu zooplanktonu, zalecamy w celu wyrównania jego poziomu użyć zooplankton od dostawcy deklarującego produkty wysokiej jakości i czystości. Aby zapewnić stały poziom zooplanktonu w akwarium morskim rekomendujemy systematyczne uzupełnianie tego składnika  w zależności od obsady koralowców w Twoim akwarium.

Podsumowanie

Podsumowując, zooplankton jest kluczowym elementem ekosystemów wodnych w akwariach morskich. Jego rola jako ogniwo łańcucha pokarmowego, dostawcy pożywienia dla ryb i koralowców, oraz uczestnika w cyklu składników odżywczych sprawia, że jest niezwykle istotny dla zdrowego i zrównoważonego funkcjonowania  akwariów. Warto więc uwzględnić zooplankton w menu żywieniowym zwierząt morskich.

* Wilk-Woźniak E. 2016. Fitoplankton. W : Sądag T., Banduła T., Materek E., Mazurkiewicz-Boroń G. & Słonka R. (red.) Zbiornik  wodny Dobrzyce-monografia, Kraków: RZGW, MPWiK: 158-166.