Czym jest STRONT (Sr)?

Stront (Sr, łac. strontium) – pierwiastek chemiczny z grupy 2 układu okresowego pierwiastków tzw. berylowców*. Jest miękkim, ciągliwym i kowalnym, srebrzystoszarym metalem. Pod względem chemicznym jest podobny do wapnia. Wiele zwierząt wykorzystuje go do budowy szkieletu. Stront w stanie wolnym nie występuje, w przyrodzie obecny jest głównie w formie minerałów wapniowych np. aragonitu oraz pod postacią innych minerałów, np. strontcjanitów oraz celestynów. 

Stront występuje w wodzie morskiej i należy do grupy makroelementów, a jego optymalna zawartość powinna wynosić 8-12 ppm.  

Znaczenie strontu  w wodzie morskiej

Stront to bardzo istotny makroskładnik wody morskiej, który ma duże znaczenie dla prawidłowego wzrostu koralowców, działa podobnie do wapnia. Wiele zwierząt morskich wykorzystuje go do budowy swoich szkieletów. Przyspiesza on wzrost koralowców, glonów wapiennych i innych organizmów, w tym mięczaków.

Koralowce używają strontu do pokrycia szkieletu w celu regulacji wzrostu w niektórych obszarach. Wtrącenia strontu w szkielet koralowców mają znaczenie dla jego budowy, prowadzą do bardziej stabilnego i twardego szkieletu oraz naturalnego wzorca wzrostu z metalicznie błyszczącą tkanką. Włączenie strontu do szkieletu korala nie jest więc przypadkiem.

Stront występuje w przyrodzie pod postacią minerału aragonitu. Minerał ten dostarcza niezbędnych materiałów dla życia morskiego, a także utrzymuje pH wody bliskie jej naturalnemu poziomowi, aby zapobiec rozpuszczaniu się biogenicznego węglanu wapnia. Stront jest wykorzystywany w podobny sposób jak wapń i ma istotne znaczenie dla prawidłowego wzrostu koralowców. 

Liczne badania potwierdzają duże znaczenie strontu w procesie budowy szkieletu u koralowców, takich jak Acropora. Badania naukowe wskazują, że obserwowane zmiany strontu mogą odzwierciedlać zmiany w tempie zwapnienia szkieletu. 

Istnieją również dowody na istnienie „efektów gatunkowych”, najwyraźniej niezwiązanych z różnicami w tempie wzrostu, jak u Acropor. Niektóre rodzaje koralowców są stale zubożane lub wzbogacane w zawartość strontu w szkielecie, w stosunku do innych rodzajów koralowców, żyjących w tych samych środowiskach rafowych i w identycznych warunkach otoczenia. Znane są też przypadki różnic zawartości strontu w szkielecie ze względu na efekt genetyczny, tak jak np. u Scleractinian.  

Stront ma drugą ważną funkcję, która jest związana z obroną przed pasożytami w tkance koralowców. W połączeniu z innymi pierwiastkami i mikroelementami, stront wzmacnia układ odpornościowy. Dlatego, dla zdrowia koralowców, ważne jest, by stężenie strontu było prawidłowe.

Znane są również inne aspekty znaczenia strontu w wodzie morskiej. Jego obecność wzmacnia np. wyrazistość koloru niebieskiego u koralowców. Dodatkowo, odpowiedni poziom strontu pozytywnie wpływa na wzrost glonów wapiennych.

Problemy związane z  nadmiarem lub niedoborem strontu w wodzie morskiej

Niskie stężenie strontu prowadzi do utraty koloru i zahamowania wzrostu zwierząt, szczególnie alg koralowych i koralowców twardych. Koralowce mogą też stać się bardziej wrażliwe na pasożyty.

Z kolei wysokie stężenie strontu może doprowadzić do problemów zdrowotnych u koralowców oraz wytrąceń węglanu stronu (osad). 

Jak chronić akwarium? 

Należy regularnie kontrolować zawartość strontu i utrzymywać go na właściwym poziomie. Zalecamy utrzymywać stront na poziomie 8 – 12 mg/L, a optymalna wartość jaką rekomendujemy to 10 mg/L. Taki poziom strontu w wodzie morskiej  zapewnia zwierzętom zdrowie oraz  piękne wybarwienie.

Najbardziej dokładną i wiarygodną metodą oznaczenia strontu jest analiza ICP-OES, czyli technika atomowej spektrometrii emisyjnej ze wzbudzeniem w plazmie indukowanej (ang. Inductively Coupled Plasma Optical Emission Spectrometry).

Indykatory nieprawidłowego poziomu strontu w akwarium morskim

Niedobór

• bladości kolorów, zwłaszcza utraty niebieskiego zabarwienia
• słaby wzrost
• szkielet staje się bardziej  miękki

Nadmiar

• stront reaguje jako metal ziem alkalicznych z węglanami, tworząc trudno rozpuszczalny węglan strontu (widoczny osad w akwarium)
   

Rekomendacje

Aby zapewnić odpowiedni poziom strontu w akwarium powinieneś systematycznie badać wodę. 

W przypadku gdy poziom strontu jest powyżej 12 mg/l, mówimy o przedawkowaniu. Zbyt wysoki poziom tego pierwiastka prowadzi do wytrącania się trudno rozpuszczalnych węglanów (SrCO₃). 

Najczęstsze przyczyny przekroczenia zalecanego poziomu strontu: zbyt duże dawki podawanych płynów (sprawdź parametry dozowania na pompach dozujących), nieprawidłowo przygotowana sól. Znajdź i wyeliminuj przyczynę problemu i obniż wartość tego parametru w wodzie. Wykonaj do 6 podmian wody. Zalecane jest, aby podczas każdej podmiany wymienić około 15% objętości wody z akwarium, aż do momentu osiągnięcia zalecanej wartości tego parametru. Woda przygotowana do podmiany musi charakteryzować się odpowiednim poziomem zasolenia docelowego. Użyj soli o właściwych parametrach i składzie odpowiednim do przeprowadzenia testu ICP.

W przypadku gdy poziom strontu jest poniżej 8 mg/l, zalecamy w celu wyrównania jego poziomu użyć produktów zawierających ten pierwiastek. Aby zapewnić stały poziom strontu w akwarium morskim rekomendujemy systematyczne uzupełnianie tego pierwiastka w zależności od obsady koralowców w Twoim akwarium.

*Nazwa berylowce pochodzi od nazwy pierwszego pierwiastka umieszczonego na szczycie drugiej kolumny układu okresowego (Be-beryl)