Obniżenie PO4 w akwarium, to z pewnością ciekawy i ważny temat dla wielu akwarystów morskich. Zbyt wysoki poziom fosforanów w akwarium może powodować porost alg, problemy z koralowcami, jak i powstawanie dino i cyano.
Spis treści
Czym jest fosfor?
Fosfor jest niezbędny dla funkcjonowania komórek wielu organizmów. Wchodzi w skład kwasów nukleinowych, fosfolipidów oraz związków dostarczających energię, takich jak np. ATP. Fosfor jest również niezbędny w procesie fotosyntezy, wykorzystują go makroglony oraz glony symbiotyczne koralowców. W akwarium morskim fosforany (w tym artykule będę używać terminów ‘fosfor’ i ‘fosforany’ naprzemiennie) są dostarczane wraz z pokarmem dla ryb, te następnie wydalają go razem z odchodami. Innym źródłem może być śmierć organizmów żywych, których w porę nie zauważymy. Taka sytuacja również może spowodować podniesienie się tego parametru. Do pewnego poziomu fosforany nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla ryb, ale ich wzrastający poziom może być niebezpieczny dla koralowców, może również powodować szereg innych problemów w akwarium morskim. Źródła fosforu możesz również znaleźć w wodzie kranowej i niektórych solach. Pamiętaj, że jednym z częstszych powodów zbyt wysokiego poziomu fosforu jest przerybiony zbiornik lub wrzucanie do akwarium nierozmrożonych czy nieopłukanych mrożonek. Warto również zrozumieć wpływ fosforanów na koralowce. Symbiotyczne zooxanthellae w koralowcach zużywają fosforan do swoich procesów metabolicznych, w wyniku czego dostarczają więcej energii do wzrostu tkanek u korali. Jeśli fosforany są wysokie przez długi czas, zooxanthellae mogą nadmiernie się rozmnażać i zmieniać kolor koralowca na brązowy. Jest to szczególnie widoczne u koralowców SPS, typu akropora. W internecie można znaleźć również informacje, że poziom PO4 powyżej 0,05 ppm może zmniejszać gęstość masy szkieletowej u koralowców twardych.Jaki poziom fosforanów jest właściwy dla Twojego zbiornika?
Ja osobiście utrzymuje poziom fosforanów między 0.02 – 0.08 ppm. Moje doświadczenia wynikają z prowadzenia zbiornika akroporowego, gdzie zarządzam poziomem zooxanteli tak, aby mieć bardziej wybarwione koralowce.
Z drugiej strony w internecie możemy znaleźć przykłady pięknych zbiorników, w których poziom PO4 przewyższa 0.1 ppm. Według mnie dobór koralowców, dojrzałość zbiornika, rodzaj filtracji, poziom makroglonów będą determinowały, jaki poziom fosforanów jest właściwy dla Twojego zbiornika. Dlatego poziom PO4 powinien być dobrany indywidualnie do Twojego zbiornika. Można tego dokonać metodą prób w taki sposób, że zwiększamy lub obniżamy poziom fosforanów, dokładnie obserwując akwarium. Jeśli w jakiejś sytuacji rosną nam niechciane glony, to stopniowo obniżamy fosforany, aby zahamować ten proces. Pamiętajmy jednak o zachowaniu poziomu PO4 odpowiedniego dla prawidłowego funkcjonowania koralowców.
Cykl fosforanowy w akwarium morskim
Fosfor, jak już pisaliśmy, jest dostarczany do akwarium głównie z pokarmem dla ryb, a także pochodzi z ich odchodów. Fosfor ze zbiornika usuwany jest przez konsumpcję na drodze aktywnego transportu enzymatycznego, gdzie stanowi pożywienie dla mikroorganizmów, bakterii i glonów, stając się częścią ich komórek w postaci związków organicznych. Więcej na temat cyklu azotowego w akwarium znajdziesz tutaj.Jak mierzyć PO4 w zbiorniku?
Testy kropelkowe Akwarystyka morska obecnie oferuje szereg możliwości, aby badać fosforany. Najprostszym sposobem na sprawdzenie tego parametru są testy kropelkowe.Mierniki cyfrowe
Innym sposobem jest półautomatyczny miernik, opierający się na reagentach. Producentem takiego urządzenia jest Hanna. Akwarysta pobiera wodę, wsypuje reagent, miesza wodę i umieszcza ją w urządzeniu. Po określonym czasie mamy wynik na wyświetlaczu. Hanna posiada dwa zakresy dokładności swoich mierników. Polecamy miernik do niskich zakresów.Automaty do badania wody
Następna kategoria mierników to automaty do badania PO4. Reef Factory jest w trakcie tworzenia takiego urządzenia – Smart tester. Smart tester bada wodę automatycznie i dostarcza informacje do aplikacji. Jest to wygodny sposób na monitorowanie poziomu oraz zmian PO4. Można również powiązać pomiary z akcjami i dozować odpowiednie płyny, jeśli poziom PO4 jest zbyt niski lub zbyt wysoki.Testy ICP OES
Fosforany można też sprawdzić poprzez badanie ICP-OES. Jest to dokładny pomiar, wykonywany w laboratorium. W przypadku testów od Reef Factory, otrzymujemy wyniki w aplikacji wraz zaleceniami, co zrobić, jeśli poziom jest zbyt niski lub wysoki.
Jak utrzymywać odpowiedni poziom fosforanów?
Na pierwszym miejscu należy zastanowić się nad liczbą ryb i ich karmieniem. Jak wiemy, im więcej ryb i bardziej intensywne karmienie, tym wyższy poziom PO4 w zbiorniku. Jeżeli zadbaliśmy już o odpowiedni poziom parametru, sprawdziliśmy kwestie związane z rybami i dotarliśmy do docelowego stanu, ponownie wykonujemy pomiary. W razie gdy fosforany przekraczają poziom, który jest dla nas optymalny, musimy wybrać jedną z metod obniżania fosforu w akwarium morskim.Odpieniacz białek
Odpieniacz białek obniża poziom fosforanów. Urządzenie wypienia cały szereg zanieczyszczeń z wody. Dobry odpieniacz znacząco wpływa na poziom czystości wody w akwarium morskim.Dozowanie polimerów węglowych
Na rynku mamy sporo różnego rodzaju pożywek dla bakterii, które obniżą zarówno NO3, jak i PO4. Stosując taką metodę, musimy tak ustawić dozowanie, by PO4 było na odpowiednim poziomie. Nie dążymy do PO4 równego zeru. Przy ustawianiu dawek należy wykonywać serię testów PO4 lub jeśli używamy automatu do badania, to ustawiamy odpowiednią częstotliwość pomiarów.Refugium oraz filtry glonowe
Makroalgi, rosnąc w refugium, zużywają PO4 do swojego wzrostu. Co jakiś czas usuwamy część glonów, aby zostawić miejsce do wzrostu nowego pokolenia. Powoduje to, że nasze fosforany będą nieustannie usuwane z wody. Przy wybieraniu filtra glonowego lub refugium należy pamiętać o doborze odpowiedniej wielkości do zbiornika.Media filtracyjne
Kolejna kategorią narzędzi, które mamy do dyspozycji w walce z PO4 jest popularny granulowany tlenek żelaza (z angielskiego w skrócie „GFO”). Wiąże on nieorganiczne fosforany podczas przepływu wody przez filtr lub skarpetę filtracyjną, w której został umieszczony. Ze względu na konieczność zarządzania przepływem wody przez medium, polecamy używać to medium razem z reaktorami dedykowanymi do tego typu rozwiązań.Płynne preparaty do usuwania fosforanów
Następna kategoria produktów to płyny wykorzystujące Lanthanum Chloride. Lantan łączy się z fosforanem, tworząc mikroskopijne nierozpuszczalne w wodzie cząstki fosforanu lantanu. Następnie te cząstki są usuwane są z wody poprzez filtrację mechaniczną i odpieniacz.Biopellety
Biopellety kręcą się w specjalnym filtrze zasilanym pompą zewnętrzną. Ścierają się one, dzięki czemu do wody wydostaje się pożywka dla bakterii. Bakterie do swoich procesów metabolicznych zużywają te starte granulki, a także pobierają azotany i fosforany z wody. Biomasa bakterii bogatych w składniki odżywcze jest następnie usuwana ze zbiornika poprzez odpieniacz.Podsumowanie
Zarządzanie fosforanami w akwarium morskim to proces złożony z wielu warstw. Dbamy o to aby woda kranowa była idealnie czysta – tutaj przychodzą nam z pomocą filtry RO/DI. Następnie z umiarem kupujemy ryby i dbamy o to, by ich nie przekarmiać. Mrożonki rozmrażamy i je płuczemy (umieszczenie nierozmrożonej kostki pokarmu potrafi znacząco podnieść poziom PO4). W przypadku fosforanów nie powinniśmy gonić idealnie za wynikiem, lecz obserwować zbiornik. Jeśli koralowce pięknie się pompują, na skale nie ma oznak niechcianych glonów, to poziom fosforanów prawdopodobnie jest prawidłowy. Oczywiście jeśli w naszym zbiorniku trzymamy razem koralowce miękkie i akropory, to będziemy musieli znaleźć balans. Być może będzie trzeba zadowolić się nieco ciemniejszym kolorem akropor.O autorze
Marek Protasewicz
Akwarystyka morska jest moją pasją od ponad 10 lat. Uwielbiam się uczyć. Nasze hobby nauczyło mnie wielu cenny rzeczy takich jak cierpliwość, planowanie i rzetelność. Lubię łączyć pasję z pracą. Kilka lat temu prowadziłem sklep z akwarystyką morską Crazy Coral, który obecnie jest hurtownią zwierząt oraz produktów. Budując ten biznes od podstaw, uczyłem się na własnych błędach, niejednokrotnie płacąc ogromną cenę za wiedzę. Kierowałem projektem naukowym mającym na celu opracowanie metod szybkiego wzrostu koralowców w warunkach nienaturalnych. Projekt został zrealizowany przez Get Sales. Jestem współzałożycielem firmy Reef Factory, w której współtworzę produkty, odpowiadam za kilka obszarów w tym za budowanie dystrybucji. Firma produkuje inteligentne urządzenia do akwarystyki morskiej. Dla mnie to kolejny poziom rozwoju, w którym znów mogę coś zrobić dla naszej branży. Ostatnie projekty, które tworzę to Social Reef i ReefPedia.
Moje media społecznościowe
